safrangeTSi qarTvel emigrantTa Soris cxovrobda erTi
xanSi Sesuli kaci, saTno meuRlesTan
erTad. es
ojaxi yvelaze
SeZlebuli da
amav dros yvelaze Raribi
iyo mTels
safrangeTSi. ojaxis ufrosi fasdaudbel ganZs flobda. ganZi RvTismSoblis wilxvedr qveyanas da mis xalxs ekuTvnoda.
uWirda
ojaxis ufross ganZis Senaxva, magram
ufro metad
uWirda
ganZis Sevseba Tavisi xalxis kuTvnili axal aRmoCenili nivTebiT. mas dawyevlili
yavda yvela
qarTveli, romelic samSoblos istoriul
nivTs
daukargavda, gamocxadebuli hqonda, rom
aseTi nivTi
jer masTan
unda mietanaT,
da Tu
igi ver SeZlebda mis yidvas
mxolod mere
SeZlo misi
gayidva,. ganZis
mcveli Zlivs
akowiwebda saWiro Tanxas. mxolod
erTxel
mimarTa qarTvel emigracias, daxmarebodnen am
saSviliSvilo saqmeSi da moexadaT Tavisi
vali
samSoblosa da eris winaSe.
1921
wlis 25
Tebervali saqarTveloSi
sabWoTa xelisuflebis
damyarebis gamo safrangeTSi evakuirebulma menSevikurma mTavrobam gaitana
sabanko valiuta, Cveni istoriisa
da kulturis
sazeimo ganZeuloba da xelnawerebi. maT
mcvelad gahyva
e. TayaiSvili
meuRliTurT. 11 marts baTumidan datvirTuli
kreiser `ernest renaniT” gaemgzavrnen konstatipolamde. sadac maT raRac
problema SeqmnaT
da iZulebuli
gaxdnen `ernest renanidan” ganZeuloba,
daZvelebuli satvirTo gem `ben hoaze” gadaetanaT. vidre xmelTaSua zRvas galevdnen
da safrangeTis
napirs miuaxlovdebodnen,
kapitanma
depeSa gagzavna da mTavrobisgan marselis
navsadgurSi badragis daxvedra moiTxova. maT
iq
daxvdaT yvelaze
ufro patiosani
samxedro
nawilad miCneuli sengalis polki, romelmac qarTuli
ZvirfaseulobiT saves yuTebi marselis
banakamde miacila.
ganZeuloba moTavsebuli
iyo 249
yuTSi. sia
saqarTveloSic iyo. 1931 wlis
22 Tebervals gazeT komunistis nomerSi
gamoqveynda am siis mixedviT moSimSile QvqvTimes da ninas mier
SeZenili nivTebis
sia. romelic
dResac ucnobia
sazogadoebisTvis. vin icis ramdenma adamianma
moiTbo xeli
mas Semdeg.
es kidev
kvleva Ziebis
sakiTxia.
sagangebo komisiis sagangebod miCneul quTaisisa
da Tbilisis
xazinidan waRebuli
`sarealizacio sabanko vercxeleuloba~ gauyidiaT 1200000 maneTad.
Tanxis nawiliT
qalaq
levilSi uyidiaT mamuli da
saxli. amave
saxlis meore
sarTulze eqvTimesa
da ninosaTvis
miuciaT 2
oTaxi.
mravali
wlis manZilze es ganZeuloba
xelSuxebeli elaga vidre saqarTvelos
emigrantulma mTavrobam arseboba
ar Sewyvita,
da anabari
upatronod darCa.
am dRidan eqvTime TayaiSvili
axali tanjva-wamebis
gzas gaudga.
eqvTimes ganZeulis patronobis damamtkicebeli araviTari
sabuTi ar
gaCnda romliTac
Tavis simarTles
damtkicebda. eqvTime TayaiSvili arwmunebda
safrangeTis mTavrobas rom marselis bankSi
Senaxuli ganZeuloba
arasodes ar Seadgenda
emigrantuli mTavrobis sakuTrebas, rom
igi saqarTvelos
kerZo muzeumis
sakuTreba iyo
da saerTaSoriso
kanonmdeblobis Sesabamisad maTve unda dabrunebodaT. mecnieri imowmebda sabWoTa
ruseTis magaliTs.
Tavis sacavSi daculi
yvela qarTuli siZvele,
aq sxvadasxva drosa da
garemoebaSi moxvedriliyo, mTavrobis sagangebo gadawyvetilebiT
ruseTma saqarTvelos
daubruna.
amasobaSi safrangeTis
mTavrobam sadavod
qceul ganZeulobas
adgili Seucvala
da marselis
bankidan
parizis erT–erT bankSi gadmoitana da mcvelad frangi moxele Jodoni miuCina. swored
im xanad,
roca ,
rogorc ityvian, dana da
yeli erTad
iyo,
obolinskis qvrivma, samegrelos ukanaskneli mTavris nikoloz
dadianis asulma
salomem, saqme
aRrZa, romelic 7 wels gagrZelda da
ganZeulis is
nawili moiTxova
romelic misi
mama–papis kuTvnili zugdids saxlidan
iyo wamoRebuli,
sabolood es sasamarTlo eqvTime
TayaiSvilma moigo.
1926 wels niu-orkis `metropolitenis~ direqtori eqvTimes Sexvda da
sTxova qarTuli
saganZuri amerikaSi
6 TviT
gamoefinaT maram, eqvTimem Cveuli simticiT uari uTxra.
mogvianebiT isev
estumrnen eqvTimes
magram maT axla axldaT ingliseli qarTvelogi aleni. isini pirvel rigSi
iTxovdnen minanqrian
nivTebs. warmomadgenlebi ixdidnen naxevar milions
, ganZis
Senaxvis Tanxebs.
agreTve albomisa
da moxucis
naSromebis Tanxebs.
gamocemas, romelic
safrangeTSi daiwera (,,saqarTvelo romaelTa dros”, ,,qarTuli warmarToba”, ,,saqarTvelos gaqristianeba”, ,,afxazeTis istoria”, ,,qarTuli istoriografia ,,qarTuli enis adgili msoflios
enaTa Soris
da misi
kilokavebi”) da sxva naSromebi
da mis
materialur uzrunvelyofas.
axalgoris minanqris xatis SesyidvaSi
ra pirobebs
sTavazobdnen mSier moxucs ucxo qveyanaSi
da dRes
biznesmen-saqmosnebi Sinauri da gareuli
mtrebi erTad
8 milions
sTavazoben saganZurSi.
es
saganZuri RvTiuri
Zalis matarebelia,
man saukuneebi
manZilze monRolebas, osmalobas, Turq-seljukobas gadaarCina qarTveli eri.
swored es
aris RvTiuri
Zalisxmevis dasturi am qristianul jvar-xatebs saqarTvelosaTvis sasicocxlo mniSvneloba
aqvs.
dRes
saqarTveloSi isedac mZime mdgomareobaa, zedmet
sirTules nuRa
viqmniT. Cveni
gadarCenis erTaderTi gza aris saganZuris
xelSeuxebloba. esoden Zvirfasi saunje vis
unda mivarTvaT,
roca Suagul
evropaSi omia,
romelic samwuxarod
SeiZleba mesame msoflio omSi
gadaizardos.
msoflios uZvelesi
kulturis matarebeli
qveynis saganZuri
yovelTvis iyo
msoflios yuradRebis
centrSi. gansakuTrebiT
ki saganZurze
monadire aSS.
saqarTvelos ganZeulobam,
romelic bevr
msoflio mniSvnelobis
xelovnebis nimuSs Seicavda, mada mraval
bizmesmens aRuZvra. ganZeulobis safrangeTSi CatanisTanave menSevikur mTavrobas moakiTxa niu–iorkis natif xelovnebaTa muzeumis
direqtorma da molaparakeba gaumarTa qarTul koleqciebSi
daculi minanqrebis SeZenis Taobaze. qarTuli
minanqrebis nawili, rogorc cnobilia
, 1856
gaitaca quTaisis
gubernatorma vinme levaSovma. Semdeg igive moimoqmeda
petergburgelma fotografma sabin gusma, egzarxosis locva-kurTxeviT gaitana minanqris saukeTeso
nimuSebi gelaTis,
martvilisa da jumaTis monastrebidan, viTom unda
SevakeTebinoo. man borotad gamoiyena es
ufleba, mospo
bevri Zveli
xati TviT
eklesiaSi ganaxlebis
dros da
maTi minanqriani
medalionebi ki mihyida koleqcioner zvenigordoskis. rogorc cnobilia minanqris
xelovneba didad
iyo saqarTveloSi
gavrcelebuli da Cvenebur xatebze xSirad
ekra medalionebi
bizantiurica da qarTulic. Tumca ician
minanqriani xatebisa da sxva saeklesio
nivTebis damzadebis
recepti. mainc
veravin axerxebs
am xelovnebis
aRdgenas. zvenigorodim Cvens minanqrebSi niu–orkis ,,metropoliten muzeumisagan” miiRo 200000 maneTi,
rac im droisTvis erTob didi
fuli iyo” (TayaiSvili t.1. gv.408)
axla, rodesac Cven aseTi
kritikuli momenti
Segveqmna gnebavT
politikuri, gnebavT socialuri, gnebavT religiuri.
am nivTebze
meocnebe ,,metropolitenis muzeums” koleqciis gamdidreba mounda.
visi meSveobiT?
vai biznesmen
qarTvelebis xeliT. nuTu ise daveciT
qarTvelebo, rom fulis gulisTvis eSmaksac
ki SevekariT. eqvTimes lozungi erTi
iyo: ,,eSmaksac ki Sevekrebi oRond ganZi
gadavarCino”. mSier–mwyurvale eqvTime da nino. romelTa ulufa
16 dRe
naxevari litri
rZe iyo,
TiTo kvercxi,
400 grami
puri, saRamos uSaqro Cai.
roca es
ar hqondaT
nisiad dReSi
erTxel sadils
awvdidaT mezobeli. amisTana dReebs
ramdens naxavT
ninos dRiurSi.
eqvTime TayaiSvili
saocar gamZleobas
iCenda materialuri
siduxWiris gamo; amas igi itanda
oRond ki
SemoqmedebiTi muSaoba ganegrZo.
1925 wels 11 seqtembers
niko mars
swers: ,,swored tragikuli mdgomareobaa, roca
vgrZnob, rom
bevri sicocxle
aRara maqvs
da veRar
moveswrebi, ase WirvaramiT Sekrebili
masala gamovaqveyno!”
man pirvelma imogzaura egred wodebul TurqeTis saqarTveloSi. Cveni
mama–papis sisxliT morwyuli Zveli
mesxeTis miwa–wyali 1902, 1907 da 1917 wels
Semoiara da
dawvrilebiT aRwera , saqarTvelos mowyvetili
ganumeorebeli kulturis Zeglebi–eklesiebi: oSki, bina, iSxani,
xaxuli, anCa tbeTi, parxuli.
eqvTime TayaiSvili iyo pirveli
TvalsaCino qarTveli mecnieri–mkvlevari, romelic jer kidev
axalgazrda Seudga saqarTvelos eklesia–monastrebSi daculi istoriuli sabuTebis
Segroveba publikaciasa
da xuroTmoZRvruli
Zeglebis Seswavla
afiqsirebas. misi naSromebi gamoica
parizSi: 1937
wels arqeologiuri
eqspedicia leCxum–svaneTSi”. 1939 wels ,,mefeTa da kaTalikosTa sulTa
matiane “nikorwmindis xelnaweri ,,arqeologiuri mogzauroba samegreloSi “. am naSromebSi
aRwerilia saqarTvelos
eklesiebi rogorc
garegnuli ieriT,
ise misi
xatebiTa da
xelnawerebiT. yvela am saqmeSi CarTuli
iyo ganaTlebuli meuRle nino
paltarackaia, romelic sabeWd manqanaze
naSromebs ubeWdavda
da naSromebs
frangul enaze
Targmnida.
1931 wlis 8 marts eqvTime TayaiSvils
meuRle gardaecvala.
ir. sonRulaSvils swers TbilisSi
(ir. sonRulaSvili iyo saqarTvelos
xelovnebis muzeumis TanamSromeli) ,,Cemi sioble, Cemi martooba
da umweo
mdgomareoba usityvod da kargad unda
warmoidginoT Cemi mdgomareoba”. amJamad
daRupvas erTma
keTilismyofelma gadamarCina. briuselis erT–erT sastumroSi gadamiyvana”.
iqidan dabrunebis
Semdeg imdenad
gaWirvebuli iyo, rom Tvalebi astkivda
da levilidan 26 kilometriT
daSorebul parizamde
ver Cavida.
xSirad usadilodac
rCeboda. magaliTad,
mas 1934
wels, TebervalSi
6 dRe
ar usadilia.
martSi ki
13 dRe.
(i.TayaiSvilis ubis wignaki).
eqvTime Tavisi
bunebiT optimisti
iyo. 1937 wels ir. sonRulaSvils swerda: ,,daveci fexi movitexe
( erTi
xom adre
hqonda motexili,
ris gamoc
mTeli cxovreba
koWlobda). parizis saavadmyofoSi vwevar, mdgomareoba
erTob mZimea
es aRsasrulis
dasawyisia, nino aRar myavs am mdgomareobaSi Cemi
movla mxolod
mas SeeZlo.
me xom
ici mtkice
xasiaTis arseba
var sazogadod”...
gaWirveba gaWirvebas
emateboda amxela
simdidris mcveli
eqvTime TayaiSvili
puris natexsa
da wyalze
gadadioda, qonebas fxizel darajad udga da Seunelebliv
ganagrZobda mecnierul muSaobas. safrangeTSi CasvlisTanave
is parizis
numizmatTa sazogadoebis wevrad airCies,
male saazio sazogadoebis wevric gaxda
da mis
beWvdiT organoebSi sistemurad TanamSromlobda.
1822 wels daarsda ,,parizis saazio sazogadoeba”. am sazogadoebaSi
daiwyes Cinuris,
arabulis, sanskritulis, manjuriulis, palis, somxuris Seswavla. aqve
daiwyes qarTuli
enis, literaturisa
da istoriis
Seswavla. mari
brose Tavis droze werda,
rom am
sazogadoebam ramdenime TveSi gadawyvita qarTuli
Sriftis Camosxma.
qarTuli enis
SeswavlisaTvis gamosces qarTuli enis leqsikoni
da gramatika,
raoden didia
mari broses damsaxureba qarTuli
enis winaSe.
aviRoT frangisagan
magaliTi cru
patriotma qarTvelebma,
Senobas saxuraviT
nu daviwyebT,
fundamenti gavaZlieroT da gavamyaroT.
dasavleT
evropaSi saqarTvelos
istoriis, enis
Zeglebis mecnieruli
Seswavlis interesi
adrindel xanas,
rom Tavi
davaneboT, XVIII saukuneSi daiwyo.
,,parizis saazio sazogadoebis” wevri iyo eqvTime
TayaiSvilic. man dawera da sabWos
sxdomaze sxva
namuSevrebTan erTad waradgina ,,qarTuli enis mniSvneloba msoflio
literaturaSi da misi kilokavebi”.
daiwyo
meore msoflio
omi. uniWo
generlebisa da gamyidveli mTavrobis mier
gacemuli safrangeTi
hitleruli germaniis
saldaTuri Ceqmis qveS moeqca.
dareka parizis
bankis seifebSi
Caketili saqarTvelos
samuzeumo qonebis
yofna–aryofnis Jamma. iwyeba misi
sulieri wameba,
ra qnas
ra gzas
daadges ,
,,es ra risxva damatyda”. daiwyo
germanelebis parpaSi. sami kaci moadga
emigranti qarTvelebis
xelSewyobiT, erTi samxedro piri–polkovniki , meore–saero piri, mesame– maTi damxmare gamomZiebeli.
moTxoves yuTebis gaxsna. gaxsnes
ori yuTi
erTi saukeTeso
nivTebisa da
meore arqeologiuri
gaTxrebis Sedegad
mogrovili masala.
am masalebis Tavze napoleon
bonapartis patara biusti idga,
raTqmaunda konspiraciis mizniT. ,,Cven es ar
gvainteresebs mogveciT oqrouloba, minanqriani xatebio.
moxucma pasuxi
gasca, Zvirfaseuloba
amerikaSi aris
waRebili. nacistebs zogierTi qarTveli
momxroboda da hitleris Tayvanismcemeli
gamxdariyo, isini daufiqreblad darwmunebuli iyvnen, hitleri saqarTvelos
Tavisuflebas mianiWebso... maT daaWerines da
germaniaSi waiyvanes profesori z. avaliSvili, romelic iq
udrood gardaicvala
(qalaqis dabombvisas)
da masTan
erTad dagvekarga
auarebeli istoriuli
masala saqarTvelos Sesaxeb, romelic z. avaliSvils hqonda
Segrovili... qarTveli emigrantebis erT nawils,
ratomRac egonaT
mcire avtonomias
mogvcemso. menSevikebis dros saqarTveloSi germaniis
elCi cdilobda
fiureri daerwmunebina, qarTvelebi Zveli
kulturis eria
da avtonomiis
Rirsni ariano.
hitleri ainunSic ar agdebda
mas, magram
berlineli zogi qarTveli mainc
daufiqreblad misdevda hitlers.
germaniaSi gadasvlaze
gadaWrili uari
vuTxari: ,,me aq qarTul
muzeumTa ganZeulobis
meTvalyured var gamogzavnili da aq unda davrCe
“. aman
meore saSiSroeba
warmoSva _
germanelebma oficialurad safrangeTis mTavrobisgan moiTxoves ganZeulis gatana
berlinSi. daiwyo
molaparakeba. ,,am gasaWirSi davixmare
erTi didi
saqmosani qarTveli
g.b., romelic arwmunebda germanelebs es
saganZuri mxolod
saqarTvelosTvis aris Rirebuli, didi saxarbielo
aq araferia doJonma miTxra Semdeg g.b. rom daTanxmeboda,
germanelebi uTuod gvaiZulebdnen migveca Tqveni
ganZeulobani”. (eq. TayaiSvilis rCeuli
nawerebi gv. 411, 412).
meramdene gansacdeli
aicila erisaTvis
Tavdadebulma moxucma. saqarTveloSi ganZeulis dabrunebisas
dardi ar
asvenebda.
sabWoTa kavSiris
elCad safrangeTSi dainiSna bogomolovi. dauyovnebliv mimarTa eqvTimem
satanado weriliT.
misgan pasuxi male miiRo. gamougzavna
avtomanqana, ,,pirvelad Zalian meuxerxula
Cemi aseTi
pativiT miReba.
misvlisTanave SemomTavaza sauzme, Semdeg saqmeze
visaubroTo.”
bogomolovs garda sityvieri
gancxadebisa, weriliTac mimarT ganZeulobis dabrunebis Sesaxeb. im dros safrangeTis
mTavrobis saTaveSi
idga generali
de–goli.
bogomolovma miTxra: ,,detalurad me ver avuxsni
saqmis viTarebas”, amitom
gTxovT momceT
jerovani moxseneba...
ra Tqma
unda davwere
da gadaveci vrceli moxseneba qarTveli eris
uZvelesi kulturidan
moyolebuli istoria da rac mTavaria
es ganZi
i.stalinis samSoblos eris kuTvnilebaa...” bogomolovma igi maSinve warudgina.
de–gols wakiTxvis Semdeg 5 wuTiani pauza gaukeTebia da
stalini Semdegi
sityvebiT Seufasebia ,,nuTu am mcire ers
SeeZlo aseTi
giganti adamiani
eSva”... jer kidev
omi ar
iyo damTavrebuli
de–goli da bogomolovi erTad gafrindnen moskovSi.
safrangeTis saboloo xsna didad iyo
damokidebuli sabWoTa kavSirze, de–gols uaris Tqma ar SeeZlo da
manac gasca
gankarguleba, rom dauyonebliv dagvbruneboda
ganZeuloba. miuxedavad Sinagan saqmeTa ministris
winaaRmdegobisa bogomolovma Tavisas mainc miaRwia.
ase daibada xelmeored es
wminda mowame
kaci, daibada
82 wlisa,
da samSoblos
Semdgomi samsaxurisaTvis
axali ZaliTa
da energiiT
aRvsili Tavis salocav xats
mamuls daubrunda. orma sagangebo
TviTmfrinavma, afrikisa da axlo aRmosavleTis
aeroportebis movliT TiTqosda sazeimo
wres uvliano,
saqarTveloSi Camoitana xalxis kuTvnili samuzeumo
ganZeuloba, romelsac aTeuli wlebis ganmavlobaSi
farvanasaviT Tavs dastrialebda eqvTime TayaiSvili
–,,araferi dagvekargoso”.
diax,
,,araferi ar unda dagvekargoso”! – es iyo devizi
didi qarTveli
mamuliSvilisa da ukeTess raRas SevZenT ersa da qveyanas. Tu
am devizs,
Seudrekeli eriskaci muxlCauxrelad misdevda, Cven
yvelani misi
STamomavlebi valdebuli varT, Cvenive miwaze
davicvaT da
gadavarCinoT nawameb–naoflari eris kuTvnileba. vai
saqarTvelo, rom Senive Svilebma dRes
es yvelaferi
pirad keTildReobis,
gamdidrebis wyarod aqcies. znedacemuli adamianebi
am saqmes
unda movaciloT.
isini, xom
saqarTvelos prezidents Segnebulad uqmnian problemebs. vin gadaarCina 70–90-ian wlebSi saqarTvelos saukuneebis
manZilze mitovebuli
Zeglebi. man
Seqmna ZeglTa
dacvis komiteti,
am komitetma
udidesi samuSaoebi
ganaxorciela Zeglebis aRdgenaSi. swored maSin
Camoyalibda saqarTveloSi aRmdgen–restavratorTa skola. dRes ZeglTa
dacvis komiteti
ganiaraRebulia, kulturis saministro ki monstria. saqarTvelos kultura, xelovneba,
musika, Teatri,
erTeulebiT ganisazRvreba. muzeumebze xom laparakic
zedmetia. devizi
aseTia–gavitanoT, gavacnoT, gavaniavoT. amisaTvis
ibrZoda saqarTvelos
amagdari!?
Cveni
ojaxidan erT–erTi unikaluri xatis dakargvis
istoriis TviTmxilveli
var.
1958w. 31 dekembers
24 saaTze
gardaicvala bebia anna paltarackaia (nino paltarackaia–TayaiSvilis da). sikvdilis win,
rodesac is
sicocxles ebrZoda,
pauzebiT samjer
gagvafrTxila: Ниночка береги икону, а то будет плохо. marTlac 1989 wlis
seqtemberSi gagvqurdes, waiRes didZali Zveli
antikvaruli nivTebi. maT Soris unikaluri
xati, romelic
paltarackebis ojaxis reliqvia iyo.
es xati
anna paltarackaias ojaxs gadaeca.
xati ekuTvnoda
egnate simonis–Ze paltarackis, romelic quTaisSi mefisnacvlad
muSaobda. mas
Semdeg damkvidrdnen
paltarackebi saqarTveloSi.
ivane
egnates Ze
poltarackis yvela Svili erovnebis
grafaSi qarTvels
swerda. am
sakiTxze saubars aRar gavagrZeleb,
radganac saqarTvelos
da qarTveli
eris winaSe
maT didi
damsaxureba miuZRviT ( es kidev sxva Temaa).
riT
damTavrda xatis
dakargvis istoria?
qurdebs mivageniT,
arafris dabrunebas
ar viTxovdiT
vTxovdiT mxolod
xats. me
piradad Sevxede
samive qurds
da vTxove,
xati damibruneT
danarCeni simdidre
Tqveni iyos
xmas ar
amoviRebT. misi Zala Tqven dagRupavT. raTqmaunda yurad ar iRes. dRes, samwuxarod
arcerTi cocxali
ar aris
da vinc
gayida imis
ojaxSi 6
Svilidan mxolod
erTi darCa. RmerTo mapatie!
ratom
gadaeca anna paltarackaias ojaxs? misi meuRle
iyo ivane
niJaraZe, enaTmecnieri,
universitetis profesori, svanebSi xatebis Zala
gansakuTrebiT Zlierad aRiqmeba.
albaT
aman ganapiroba,
rom xatis
memkvidreebi Cvn gavxdiT. babua,
iv. niJaraZe xSirad ityoda:
,,xatre liSdrals mama haya”, e.i. xatebis TamaSi ar SeiZleba.
ase rom
qristes meored
mosvlas saqarTvelo
sakuTari madliT
aRvsili saunjiT
unda Sexvdes.
konstantine
gamsaxurdia werda” samma
didma mamuliSvilma
kidev erTxel
daamSvena Cveni
saqarTveloo. ilia WavWavaZem, eqvTime TayaiSvilma
da ivane
javaxiSvilma. maT Zvel epoqaSi rom
ecxovraT, maT
ueWvelad wmindanad
Seracxavda Cveni xalxi da Cveni taZrebis Zvirfas
freskebs miemateboda
sami saTayvanebeli
xateba”.
giuli
niguriani
saqarTvelos kulturis
damsaxurebuli muSaki,
istoriis mecnierebaTa kandidati
No comments:
Post a Comment