Saturday, February 23, 2013

არქეულოგიური მოგზაურობა სამხრეთ საქართველოში


Add caption
 orjer imogzaura eqvTime TayaiSvilma taoSi. 1902 wels artaanidan moyolebuli kolamde.aRwera bana axlomdebare eklesiebiT da CanglTan SeCerda. meored 1907 wels Sewyvetili gza gaagrZela,kola-olTisis midamoebi Semoiara. 1917 wels mesamed gaemgzavra TurqeTis teritoriaze arsebuli Zeglebis mosanaxuleblad. eqspediciaSi  monawileobdnen:   lado gudiaSvili, mixeil Wiaureli, e. ermakovi, (fotografi) giorgi SevardnaZe,  anatoli kalgini,  anatoli zandeviCi,  romelic Semdgom axal darsebul Tbilisis sax-fo muzeumSi moRvaweobda.
1917 wlis arqelogiuri eqspediciis mogzaurobis Sesaxeb eqvTime TayaiSvili wers:
xel-fexs mikocnida  kola- olTis Cinglis qarTveloba, mSvidaT brZandebodeT, mama-papaTa  naamagrs aravis davangrevinebT da davicavTo, bevr maTgans qarTuli ena daviwyeboda, magram Segneba rom isini qarTveli aria,  TiTqos yvelas hqonda
mogzaurobas Tvali gadavavloT lado gudiaSvilis mogonebebiT, romelic saqarTvelos meWurWleTuxuces werda eqvTime TayaiSvili mTeli Tavisi cxovrebis manZilze uangrod emsaxureboda erovnul saqmes... arc daRla icoda , arc dasveneba ... amnair adamianebs Zvelad xatavdnen taZris kedlebze
eqspedicis ZiriTadi arsi mdgomareobs imaSi,    rom ara mecnieris aseTi Tavgamodeba,  dRes istorias ar eqneboda zusti daTariReba, yovelmxrivi aRweriloba, detaluri masala iseTi qarTuli Zeglebisa. rogoric aris oSki, iSxari, xaruli, bana
eqspediciam sustad gaarkvia,  daadgina  taZrebis, eklesiebis,  cixeebis saxelwodebebi da adgil-mdebareoba, rac am mogzaurobamde ucnobi da Semowmebeli iyo mecnieruli literaturisTvis.
eqvTimes TaosnobiT  Seswavlili iqna yvela warwera, qronikoni-TariRis aRmniSvneli asoebi,  mas saocari mecnieruli wvdoma hqonda, Zveli warwebis wakiTxvis saocari unari. umravlesobas iqve gadmoRebisTanave kiTxulobda, zogs, ufro rTuls, sadgomSi misvlisas,  Cven axalgazrdebi visvenebdiT, igi  ki ujda  saqmes,  fotoebs, kalkebs naxatebs da arc darCenia ram amoukiTxavi.
Tu raime axlos ,,mniSvnelovans amoikiTxavda axalgazrdulad wamoxteboda  qaRaldis droSasaviT afrialebda da  aRfrTovanebiT  SesZaxebda  aRmoCena. axali aRmoCena!
did mecniers  xelovnebaSi gansakuTrebiT CarCenia  mexsierebaSi xaxulSi nanaxi qvaSi tvifruli simbolo- qarTuli faskunji mudmivi  aRorZinebis idea!
es klasikuri nimuSi notar-damis qimerebis Semoqmedebasac Sexameba! _ werda lado gudiaSvili.
umSvenieresi bunebis garemocvaSi dganan es bumberazi Zeglebi  TiTqos upatrono, TiTqos Zilsac miscemian.. magram mainc alerssa da siTbos iTxoven Cvengan. elian mfarvelsa da mcvels. eqvTimes  eqspediciam droulad SeaRo  am taZris saukuneTa  manZilze daxSuli karebi.. imedia Cveni Taobac,   gavxdebiT eqvTimosnebi  moveferebiT da mivualersebT Sors  saqarTvelos miwidan mowyvetil taZrebs....
 saqarTvelos meWurWleTuxucesi ase uwoda madlierma STamomavlobam eqvTime TayaiSvils da marTlac, rodesac aRfrTovanebiT vsaubrobT Cveni qveynis muzeumebSi dacul erovnul saunjeze, bevrma ar icis, rom es eqvTime TayaiSvilis damsaxurebaa. daibada igi 1863 wlis 3 ianvars, ozurgeTis raionis sofel lixaurSi, aznauris ojaxSi. jer kidev sul pataras daeRupa mSoblebi, Tumca imdenad niWieri iyo, rom 1883 wels warmatebiT daamTavra quTaisis klasikuri gimnazia da swavla gaagrZela peterburgis universtitetis istoriul-filologiur fakultetze, romelic 1887 wels kandidatis xarisxiT daamTavra. dakavebuli iyo pedagogiuri saqmianobiT: aswavlida berZnul da laTinur enebs, istoriasa da geografias.
me-19 saukunis 90-ian wlebSi Seagrova da mecnierulad daamuSava saqarTvelos siZveleebi. radgan amgvari saqmianoba bevr dros moiTxovda, 1904 wels Tavi daaneba oficialur samsaxurs da saarsebo wyaro rom hqonoda, gimnaziaSi istorias aswavlida. 1907 wels eqvTime TayaiSvilma daaarsa saqarTvelos saistorio-saeTnografio sazogadoeba, romlis pirveli Tavmjdomare Tavad iyo. qarTuli xuroTmoZRvruli Zeglebis Seswavlis mizniT TurqeTSi sami eqspedicia moawyo, romlis mizani qarTuli monastrebis Seswavla da aRwera iyo. ivane javaxiSvilTan erTad 1918 wlis 26 ianvars eqvTime TayaiSvilma daaarsa Tbilisis saxelmwifo universiteti. igi iyo universitetis erT-erTi pirveli profesori da arqeologiuri kaTedris gamge. magram 1921 wels iZulebuli gaxda daetovebina komunisturi xelisuflebis mier aneqsirebuli saqarTvelo da wasuliyo emigraciaSi.
damfuZnebeli krebis Tavmjdomaris moadgile da amave dros saqarTvelos muzeumebis zedamxedveli, eqvTime xazinis qonebasTan erTad safrangeTSi meTvalyureobda saqarTvelos menSevikuri mTavrobis mier gatanil samuzeumo ganZeuls. ganZeulis dacva metad rTuli saqme aRmoCnda. jer iyo da safrangeTis mTavrobam gaauqma saqarTvelos menSevikuri mTavrobis legitimuroba, Semdeg salome dadianma (mengrelskaia-obolenskaiam), parizis sasamarTloSi orjer aRZra saqme eqvTime TayaiSvilis winaaRmdeg saganZuris viTomda misi kuTvnili wilis CamorTmevis mizniT. meore msoflio omis dros ki, ukve nacistebma moindomes versalis bankSi daculi saqarTvelos ganZis xelSi Cagdeba. dro ar iTmenda, ganZeuls okupirebuli parizidan ver gaitandnen, amitom gadawyda, Zvirfaseuloba sardafSi CaetanaT da yuTebisTvis zemodan samSeneblo nagavi daeyaraT. omis periodSi moxuci profesori aramarto ganZeuls meTvalyureobda, aramed SeZlebisdagvarad exmareboda safrangeTis winaaRmdegobis moZraobas.
emigraciaSi myofi qarTveli mecnieri gamudmebiT cdilobda ganZeulis saqarTveloSi dabrunebas, werda werilebs sabWoTa saqarTvelosa da safrangeTis mTavrobebs, magram amaod. eqvTime TayaiSvili Tavis mogonebebSi wers: germanelebis mier safrangeTis aRebis Semdeg mudmiv SiSsa da terorSi viyavi. aRarc saarsebo saSualeba mqonda. aseTi gaWirvebis miuxedavad aramc Tu saxelmwifo nivTi, aramed Cemi sakuTari istoriuli nivTebic ar gamiyidia. Tumca, mqonda iseTi numizmatikuri erTeulebi, rom SemeZlo gavmdidrebuliyavi dawyevlili myavda yoveli qarTveli, romelic istoriul nivTs samSoblos daukargavda, gamocxadebuli mqonda, rom aseTi nivTi jer CemTan unda moetanaT da Tu ver SeviZendi, mflobels mxolod maSin SeeZlo misi ucxoelze gayidva. 1944 wlidan safrangeTis droebiTi mTavrobis saTaveSi degolis mosvlisTanave aRdga diplomatiuri urTierTobebi safrangeTisa da sabWoTa kavSiris mTavrobebs Soris. sabWoTa kavSiris elCs safrangeTSi, a. bogomolovs davalebuli hqonda moegvarebina samuzeumo ganZeulis saqarTveloSi dabrunebis sakiTxi. 1944 wels moskovSi vizitamde degolma sxvadasxva arxiT gaarkvia Tu ra CaeTvleboda stalinTan Sexvedrisas dadebiTad da moskovSi gamgzavrebamde gasca brZaneba moexsnaT yadaRa qarTuli ganZisTvis da daebrunebinaT igi saqarTvelosTvis. eqvTime TayaiSvilis janmrTelobam veRar gauZlo civ da nestian sacavSi, zogjer lukma-puris gareSe xangrZliv muSaobas da swored am dros filtvebis anTebiT daavadda. mis dasaxmareblad saqarTvelodan Salva amiranaSvili Cavida da ganZis gasamgzavreblad CalagebaSi daexmara. eqvTime TayaiSvils erTaderTi saTxovari hqonda sabWoTa xelisuflebasTan: Silifad var, da gTxovT samosi gamomigzavnoTo. eqvTimem Tavis droze moigeria rogorc amerikis muzeumis, ise ingliselTa Semoteva ganZis nawilis SeZenis Sesaxeb. gauZlo yovelgvar da yovelmxriv zewolas da janmrTeloba Selaxuli, mxcovani mecnieri 1945 wlis 5 aprils TviTmfrinaviT gamoemgzavra saqarTveloSi uklebliv yvela eqsponatTan erTad. TviTmfrinavi romis, ben-Razis, kairos da Teiranis gavliT 11 aprils Camofrinda TbilisSi. sazogadoeba didi pativiT, mowiwebiTa da madlierebiT Sexvda erovnuli ganZis mcvels. samSobloSi dabrunebam oTxmoc wels gadacilebul mecniers energia gauorkeca. saqarTveloSi gatarebuli rva wlis ganmavlobaSi eqvTimem imdeni saqmis gakeTeba moaswro, rom erTi soliduri mecnieris sicocxles eyofoda. vercerTi qarTvelologi ver auvlis gverds mis naSromebs saqarTvelos istoriis, arqeologiis, eTnografiis, epigrafikis, numizmatikis, filologiis, rusTvelologiis, folkloristikisa da lingvistikis sferoSi. sabWoTa xelisufleba SeaSfoTa eqvTimes aseTma popularobam. sicocxlis bolo periodi man SinapatimrobaSi gaatara. daapatimres misi erTaderTi qaliSvili. masTan mxolod ramdenime uaxloesi adamiani Tu bedavda misvlas.
rodesac eqvTime TayaiSvili gardaicvala, mis saxlTan Cekistebi idgnen da xalxs panaSvidze Sesvlas uSlidnen. profesoris dakrZalvas 1953 wlis martis civ da qarian dRes, vakis sasaflaoze 50-mde adamiani daeswro.
1963 wels eqvTime TayaiSvilis dabadebis 100 wlisTavTan dakavSirebiT, misi neSti vakidan didubis qarTvel moRvaweTa panTeonSi gadaasvenes, iqve gadmoasvenes misi safrangeTSi gardacvlili meuRlis, nino poltorackaias neStic. dRes misi saxeli hqvia erTerT quCas vakeSi, veris baRSi dgas moqandake b. avaliSvilis mier Sesrulebuli eqvTime TayaiSvilis Zegli.
2002 wlis 17 oqtombers saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis wminda sinodma eqvTime TayaiSvili wmindanad Seracxa da mas saxelad wminda eqvTime RvTiskaci uwoda. 2003 wlis maisSi TbilisSi misi saxl-muzeumi da samlocvelo gaixsna. eqvTime RvTiskacis xsenebis dRed dawesda 3 ianvari.

No comments:

Post a Comment